In deze rubriek kijken we achter de schermen bij de leden van de BIN NL-community. Ditmaal bij Joost Loef en Roos van den Wijngaard. Beiden werken voor het gedragsteam van de Dienst Publiek en Communicatie van het ministerie van Algemene Zaken. In de afgelopen periode werkten zij aan een vragenlijst voor het meten van de CASI-gedragsbepalers.

Jullie hebben een vragenlijst ontwikkeld om CASI-gedragsbepalers te meten. Wat was hiervoor de aanleiding?

In de gedragsprojecten die we begeleiden, zie je dat we steeds vaker onderzoek onder de doelgroep naar de CASI gedragsbepalers laten uitvoeren. CASI gaat uit van negen gedragsbepalers, waaronder weerstand, zelfbeeld en de sociale omgeving. Wetenschappelijk onderzoek richt zich vaak maar op een of twee specifieke gedragsbepalers en gaat daarbij de diepte in. Terwijl je natuurlijk ook wilt weten hoe verschillende gedragsbepalers samenhangen en welke uiteindelijk de meeste invloed hebben op gedrag. In marktonderzoek is de focus vaak breder, maar wordt minder gebruik gemaakt van sociaal psychologische theorie. De door ons ontwikkelde vragenlijst helpt bij de praktische operationalisatie van CASI gedragsbepalers. Hoe meet je bijvoorbeeld zelfbeeld als je geen ruimte hebt om alle waarden van Schwartz uit te vragen? We hebben het voorheen zonder dit hulpmiddel gedaan, maar je merkt dat er best veel tijd in kan gaan zitten om tot overeenstemming te komen. We dachten daarom: dat moet makkelijker kunnen!   

Hoe is de vragenlijst tot stand gekomen?

We hebben deze vragenlijst gemaakt samen met marktonderzoekbureau DVJ Insights. Dat bureau voert voor de Rijksoverheid alle campagne-effectonderzoeken uit. Zij hadden behoefte aan richtlijnen voor het uitvragen van gedragsbepalers om campagnedoelstellingen goed en consistent te kunnen meten. Dat kwam dus mooi samen met onze eigen behoefte vanuit de gedragsprojecten. De concept vragenlijst hebben we vervolgens voorgelegd aan drie gedragsexperts van de Universiteit van Amsterdam, het WODC en Duwtje. Die input hebben we verwerkt en dat is deze vragenlijst geworden. Overigens passen we de vragenlijst nu al in de praktijk toe voor kwantitatief gedragsonderzoek en zijn we ook bezig om met vraagstellingen te experimenteren in pilots. Op basis van die ervaringen passen we de vragenlijst na verloop van tijd weer aan.

Voor welke uitdagingen kan de vragenlijst uitkomst bieden?

Het goed meetbaar maken van CASI gedragsbepalers en je gedragsmaat is een grote uitdaging. Enerzijds omdat sommige gedragsbepalers, zoals bijvoorbeeld emoties, van zichzelf lastig te concretiseren zijn en anderzijds omdat je praktisch te maken hebt met zaken zoals maximale vragenlijstlengte en begrijpelijkheid van vragen voor respondenten. Tegelijkertijd is de vragenlijst van essentieel belang voor de kwaliteit van je onderzoek en de bruikbaarheid van de inzichten die je daar uit haalt. Het is dus heel nuttig om een goed onderbouwd startpunt te hebben waar een onderzoeksbureau of gedragsadviseur mee aan de slag kan om voor een specifiek gedragsvraagstuk een vragenlijst te maken. En natuurlijk kun je deze vragenlijst ook gebruiken om te checken of een voor een gedragsproject voorgestelde vragenlijst goed in elkaar zit.

Wat hopen jullie dat de vragenlijst oplevert?

In de eerste plaats bruikbare inzichten over welke gedragsbepalers het meest kansrijk zijn om gedragsverandering te realiseren. Het is overigens nog wel goed om te melden dat de vragenlijst alleen daar niet voldoende voor is. Om de vragenlijst goed te kunnen concretiseren, heb je al wel enig inzicht in de doelgroep en het gedrag nodig. Mocht je daar nog niet veel van weten, dan kun je verkennend onderzoek doen om daar meer inzicht in te krijgen, bijvoorbeeld door eerst een kwalitatief onderzoek onder de doelgroep uit te voeren. En je moet natuurlijk de data die uit het onderzoek komen op de juiste manier analyseren en duiden.

In de tweede plaats hopen we natuurlijk dat mensen die geïnteresseerd zijn in gedrag dit een handige vragenlijst vinden en deze gaan gebruiken en delen met anderen. Zo krijgt goed gedragsonderzoek weer een impuls wat uiteindelijk leidt tot beter onderbouwd en effectiever beleid.

En tot slot, waar kunnen we de vragenlijst vinden?

De vragenlijst is te vinden bij informatie over CASI op Communicatierijk (link) en te downloaden hieronder. Feedback op en suggesties voor de vragenlijst zijn uiteraard van harte welkom. Het is een hulpmiddel voor de praktijk en we zijn van plan om de vragenlijst periodiek aan te passen op basis van de feedback van gebruikers, gedragsexperts en onderzoeksbureaus die ermee werken.

---

Meer weten?

• Download hier de vragenlijst voor kwantitatief gedragsonderzoek
• Nieuwsgierig geworden naar CASI en andere tools voor de toepassing van gedragsinzichten? Neem een kijkje in onze online kennisbank.

Heb je vragen over de vragenlijst? Neem dan direct contact op met Joost en Roos:

Ben je ook betrokken bij een gedragsexperiment, -interventie of -onderzoek en wil je daar eens iets over vertellen? Neem dan contact op met de community manager, Manoe Mesters.