Aanleiding: groei van de e-commerce verhoogt CO₂-uitstoot
Dagelijks bezorgen pakketvervoerders duizenden online bestelde producten, wat zorgt voor extra CO₂-uitstoot. De gezamenlijke Nederlandse webshops hebben in het Klimaatakkoord afgesproken hun CO₂-emissie in 2025 met 50% te verminderen ten opzichte van 2018. Om na te gaan hoe webshops en hun klanten aan dit doel kunnen bijdragen, heeft het ministerie van IenW een gedragsexperiment uit laten voeren. Centrale vraag daarbij was: kiezen consumenten voor duurzame bezorgopties, als de webshop hen tijdens de bestelprocedure concrete informatie geeft over de CO₂-impact van de aangeboden opties?
Interventie: praktijktest van de werking van tool Bewust Bezorgd
Brancheorganisatie Thuiswinkel.org heeft samen met IenW en de Topsector Logistiek een rekentool ontwikkeld: Bewust Bezorgd. Daarmee kunnen webshops de CO₂-uitstoot berekenen van de verzending van online bestelde producten. Voordat deze tool breed wordt ingezet door de Nederlandse webshops, wordt onderzocht of de interventie van kennisoverdracht over de milieugevolgen van bezorgopties werkt in de praktijk. Gaan online consumenten vaker kiezen voor andere momenten of locaties van bezorgen? Dit is getoetst in een live bestelprocedure. Ook is bekeken in hoeverre gedragseffecten verschillen, als er gevarieerd wordt met de manier waarop de informatie wordt verstrekt.
Methode: RCT en enquête
Het onderzoek bestond uit een combinatie van een Randomized Controlled Trial en een landelijke representatieve enquête. Daardoor was een koppeling mogelijk tussen het waargenomen gedrag van de 1250 deelnemers en hun antwoorden in de enquête. Gedragskeuzes konden worden geanalyseerd aan de hand van onder meer socio-demografsche variabelen, online bestelgewoonten en milieubewustzijn.
Als dank voor het invullen van de enquête mochten de 1250 deelnemers een cadeau uitzoeken in een speciaal gecreëerde webshop. Bij de check-out moesten ze kiezen uit vier bezorgopties, oplopend van minst tot meest duurzaam qua CO₂-uitstoot: dezelfde dag bezorgen, morgenavond bezorgen, morgen bezorgen en ophalen bij lokaal afaalpunt. De deelnemers waren at random toegewezen aan vijf condities: controlegroep (geen interventie), drie groepen die CO₂-informatie kregen (tekst- en beeldvarianten) en een groep die CO₂-informatie kreeg én een default (de duurzaamste optie ‘afhaalpunt’ stond al aangevinkt).
Resultaten: inzet van CO₂-informatie en default stimuleren keuze voor duurzaamste bezorgoptie
De grafiek laat zien dat alle interventies een positief gedragseffect hadden: de drie CO₂-informatiegroepen kozen twee keer vaker voor de duurzaamste optie dan de controlegroep. Bij de ‘informatie + default’-groep koos zelfs 29% voor ‘afhaalpunt’. De meeste deelnemers hielden vast aan hun gewoonte (keuze voor ‘morgen bezorgen’). Milieubewustere en hoger opgeleide respondenten kozen vaker voor de duurzaamste optie.
Figuur: Verschillen in % dat kiest voor meest duurzame bezorgoptie ‘afhaalpunt’ tussen condities
Impact: bijdrage aan klimaatdoelen door sector
De uitkomsten worden gebruikt bij de doorontwikkeling van de tool Bewust Bezorgd, bijvoorbeeld om de informatievarianten te optimaliseren. Ook kunnen ze bevorderen dat webshops deze tool gaan gebruiken. In de communicatie met haar achterban benut brancheorganisatie Thuiswinkel.org de onderzoeksresultaten, om aan te tonen dat aanbieden van informatie over de CO₂-impact van beschikbare bezorgkeuzes tijdens de bestelprocedure efectief werkt, zeker in combinatie met standaard aanvinken van de duurzaamste bezorgoptie (default). Steeds meer Nederlandse webshops zijn van plan om de informatie- en/of de default-variant bij de check-out toe te passen, om hun klanten te stimuleren te kiezen voor bezorgopties met de laagst mogelijke CO₂-uitstoot. De verwachting van Thuiswinkel.org is dat hierdoor de in het Klimaatakkoord afgesproken CO₂-reductiedoelstelling voor de sector e-commerce dichterbij komt.